Z dziejów Wydziału*
Badania naukowe w zakresie nauk biologicznych były prowadzone od początku powstania Uniwersytetu Łódzkiego.
Pierwsze jednostki reprezentujące tę dziedzinę wiedzy utworzono w ramach Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, który rozpoczął swoją działalność już w maju 1945 roku.
Organizatorem tego Wydziału, a także jego pierwszym Dziekanem (1945 - 1948) był prof. dr hab. Tadeusz Wolski, a następnym – prof. dr hab. Leszek K. Pawłowski.
W roku 1951, przez połączenie jednostek biologicznych i geograficznych, z Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego został wyodrębniony Wydział Biologii i Nauk o Ziemi.
Jego organizatorami byli prof. dr hab. Antoni Dmochowski i prof. dr hab. Jakub Mowszowicz, a pierwszym Dziekanem – prof. dr hab. Antoni Dmochowski (1951 - 1958).
Po nim funkcję Dziekana tego Wydziału kolejno sprawowali:
- prof. dr hab. Jakub Mowszowicz (1958 - 1962),
- prof. dr hab. Mieczysław Dorywalski (1962 - 1964),
- prof. dr hab. Benedykt Halicz (1964 - 1969),
- prof. dr hab. Maria J. Olszewska (1969 - 1972),
- prof. dr hab. Tadeusz Krajewski (1972 - 1975),
- prof. dr hab. Tadeusz Penczak (1975 - 1978),
- prof. dr hab. Andrzej Romaniuk (1978 - 1981),
- prof. dr hab. Stanisław Liszewski (1981 - 1984),
- dr hab. Zbigniew Klajnert, prof. nadzw. (1984 - 1990),
- prof. dr hab. Maria Kwiatkowska (1990 - 1993),
- prof. dr hab. Wanda M. Krajewska (1993 - 1996),
- prof. dr hab. Antoni Różalski (1996 - 2008),
- prof. dr hab. Elżbieta Żądzińska (2008 - 2016),
- prof. dr hab. Andrzej Kruk (od 2016 – 2024).
- prof. dr hab. Agnieszka Marczak (od 2024 – obecnie).
Profesorowie z Wydziału pełnili także funkcje we Władzach Uczelni:
- Rektora
- prof. dr Stanisław Liszewski (1996 - 2002),
- prof. dr hab. Antoni Różalski (2016 - 2020),
- prof. dr hab. Elżbieta Żądzińska (2020 - 2024),
- Prorektora
- prof. dr hab. Bernard Zabłocki (1951 - 1963),
- prof. dr hab. Krystyna Kotełko (1969 - 1972),
- prof. dr hab. Tadeusz Krzemiński (1975 - 1981),
- prof. dr hab. Stanisław Liszewski (1984 - 1990),
- prof. dr hab. Krzysztof Jażdżewski (1990 - 1996),
- prof. dr Wanda M. Krajewska (1996 - 2002),
- prof. dr hab. Antoni Różalski (2008 - 2016),
- prof. dr hab. Elżbieta Żądzińska (2016 - 2020).
Kierowniczkami Dziekanatu były: Katarzyna Ołdziejewska (1945 - 1968), Zofia Szymor (1968 - 1988), mgr Anna Zbroińska (1988 - 1992), mgr Alicja Sosnowska (1992 - 2019).
Od 2019 r. Dziekanatem kieruje dr Aneta Domańska.
W roku 2001, w następstwie inicjatywy środowiska geografów Wydział Biologii i Nauk o Ziemi podzielił się na dwa wydziały: Wydział Nauk Geograficznych oraz Wydział Biologii i Ochrony Środowiska.
Ten ostatni utworzyły wszystkie jednostki naukowo-badawcze i dydaktyczne oraz pomocnicze reprezentujące nauki biologiczne i zaangażowane w kształcenie studentów biologii i ochrony środowiska.
Do pełnienia funkcji Dziekana w pierwszym roku funkcjonowania Wydziału powołano prof. dr hab. Antoniego Różalskiego.
W pierwszym roku funkcjonowania Uniwersytetu Łódzkiego (1945/1946) nauki biologiczne reprezentowane były przez 12 katedr i zakładów: Anatomii i Cytologii Roślin, Antropologii, Bakteriologii, Biochemii, Biologii Eksperymentalnej, Fizjologii Roślin i Mikrobiologii, Fizjologii Układu Nerwowego, Fizjologii Zwierząt, Morfologii i Systematyki Zwierząt, Systematyki i Geografii Roślin, Zoologii Ogólnej i Ekologii Zwierząt.
Obecnie na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska istnieje 5 Instytutów, w których wyodrębnionych jest 25 Katedr.
Wszystkie te jednostki realizują wspólne programy dydaktyczne, których głównym zadaniem jest koordynacja kształcenia studentów w zakresie Biologii, Ochrony środowiska, Biotechnologii, Mikrobiologii, Genetyki, Biomonitoringu i biotechnologii ekologicznych, EkoMiasta i Biologii kryminalistycznej.
Zajęcia ze studentami realizowane są także w Ogrodzie Dydaktyczno-Doświadczalnym, Muzeum Przyrodniczym oraz Stacjach Terenowych.
W roku 1945 zespół organizujący od podstaw poszczególne jednostki badawcze i pomocnicze biologii składał się z 3 profesorów zwyczajnych, 5 profesorów nadzwyczajnych oraz 4 zastępców profesora, a personel pomocniczy – z 12 osób.
Dla porównania: w 2020 roku kadrę samodzielną stanowiło ogółem 118 osób w tym: 30 profesorów, 63 profesorów Uczelni i 24 doktorów habilitowanych zatrudnionych na stanowiskach adiunktów.
Do szkół naukowych stworzonych przez profesorów Wydziału zaliczyć należy szkoły: biochemiczną, biofizyczną, fitosocjologii, hydrobiologii i biologii polarnej, zoologii, ekologii, antropologii, cytologii i cytogenetyki roślin, fizjologii roślin, neurofizjologii oraz mikrobiologii i immunologii.
Prowadzone na Wydziale badania mają charakter badań podstawowych, aplikacyjnych lub metodycznych.
Tematyka badań naukowych pracowników Wydziału ogniskuje się wokół trzech głównych problemów:
- środowisko biologiczne, jego obecny stan, ochrona, eksploatacja i przekształcenia;
- struktura i funkcje komórek roślinnych, zwierzęcych i mikroorganizmów;
- tematy biomedyczne i biotechnologiczne.
Główne specjalności naukowe prowadzone na Wydziale to: antropologia, biologia ewolucyjna, geobotanika, algologia, mikologia, lichenologia, biochemia, biologia molekularna, cytobiochemia, biofizyka, termobiologia, radiobiologia, biologia komórki, cytologia, cytogenetyka, cytochemia, cytofizjologia, roślina fizjologia, fizjologia zwierząt (neurobiologia, neurofizjologia), zoologia, hydrobiologia, ekologia, biologia polarna, ochrona środowiska, mikrobiologia, biologia infekcyjna, immunochemia bakteryjna i immunobiologia, immunologia, biotechnologia (drobnoustrojów, roślin), genetyka (rośliny, drobnoustroje), molekularna genetyka.
Badania naukowe prowadzone są na różnych poziomach organizacji materii, tj. na poziomie cząsteczek, komórek, organizmów, populacji i ekosystemów.
* W opracowaniu wykorzystano materiały zebrane w pracy pt. 50 lat biologii i nauk o Ziemi w Uniwersytecie Łódzkim (1945 - 1995), Redaktor: W. M. Krajewska, Wyd. UŁ, 1995 oraz A. Różalski, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi [w:] Uniwersytet Łódzki, Redakcja tomu: S. Liszewski, K. Piotrowska-Marczak, W. Puś, Firma Wydawnicza Krajewski, Łódź, 2000.
Sylwetki wybitnych pracowników Wydziału