Tereny zieleni w miastach – neoliberalny i dewzrostowy model gospodarowania. Artykuł badacza EkSoc UŁ

Czasopismo Cities opublikowało artykuł prof. Jakuba Kronenberga z Katedry Analiz Systemów Społeczno-Ekologicznych na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego pt. "From neoliberal urban green space production and consumption to urban greening as part of a degrowth agenda" (159, 105739).

Time's Up! Environmental Organization

Podobnie jak wiele innych elementów środowiska przyrodniczego, tereny zieleni w miastach są coraz częściej postrzegane przez pryzmat wkładu, jaki wnoszą do wzrostu gospodarczego. Ten sposób patrzenia na miejskie tereny zieleni odzwierciedla szerszą pragmatyczną narrację, który coraz bardziej łączy przyrodę z ekonomią i gospodarczymi interesami. Tę neoliberalną ekonomiczną agendę dotyczącą interakcji środowisko-społeczeństwo-gospodarka, kwestionowano już na gruncie sprawiedliwości społecznej i środowiskowej oraz złożonej wartości środowiska przyrodniczego. Jedną z koncepcji, która rozwinęła się w bezpośredniej opozycji do neoliberalnej agendy i czerpie z wielu wątków krytyki neoliberalnego paradygmatu ekonomicznego, jest dewzrost.

Nowy artykuł prof. Kronenberga opublikowany w czasopiśmie Cities przedstawia przegląd tego, co dwa skrajne systemy – jeden, który kładzie nacisk na wzrost gospodarczy, a drugi zbudowany na sprzeciwie wobec wzrostu – oznaczają w kontekście miejskich terenów zieleni. Odzwierciedlając neoliberalne ujęcie świata jako relacji ekonomicznych, artykuł omawia zazielenianie miast po kątem produkcji i konsumpcji, uzupełnione o przegląd tego, co to oznacza dla relacji człowiek–nie-człowiek. Co ciekawe, role (współ-)producentów i konsumentów miejskich terenów zieleni są znacznie bardziej powiązane w ramach dewzrostu niż w ramach ujęcia neoliberalnego.

Dewzrost musi łączyć się z badaniami nad sprawiedliwością środowiskową, w tym coraz częstszymi wezwaniami do bardziej emancypacyjnego, intersekcjonalnego i relacyjnego podejścia do gospodarowania środowiskiem przyrodniczym, a także z progresywnymi podejściami do ochrony środowiska, takimi jak convivial conservation. Nawiązuje też do postulatów szerokiego spojrzenia na wartość środowiska przyrodniczego, zwłaszcza formułowanych przez Międzyrządową Platformę Naukowo Politycznej współpracy na rzecz Bioróżnorodności i Usług Ekosystemów (Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services, IPBES). Wzywa też do uznania znaczenia nieformalnych terenów zieleni.

Artykuł odpowiada na krytykę neoliberalnego gospodarowania miejskimi terenami zieleni, przedstawiając sugestie, jak nimi zarządzać w sposób społecznie sprawiedliwy i świadomy ekologicznie. Wykracza poza wcześniejsze próby omawiania poszczególnych terenów zieleni przez pryzmat dewzrostu, oferując szerszy program dewzrostu dotyczący zazieleniania miast. Uzupełnia badania nad operacjonalizacją dewzrostu, zwłaszcza w kontekście miejskim, oraz skąpą literaturę na temat relacji człowiek–nie-człowiek z perspektywy dewzrostu. Na przykładzie miejskich terenów zieleni, artykuł ten uzupełnia literaturę na temat tego, jak uwolnić gospodarowanie różnymi rodzajami zasobów od neoliberalnego sposobu myślenia ekonomicznego.

Artykuł dostępny jest na stronie Science Direct.