Uroczyste posiedzenie rozpoczęło wykonanie hymnu państwowego przez chór uniwersytecki. Następnie rektor UŁ prof. Elżbieta Żądzińska powitała zebranych, w tym wielu znamienitych reprezentantów polskiego świata akademickiego, byłych rektorów UŁ, rektora elekta oraz przedstawicieli rządu, polityków, samorządowców, konsuli honorowych i przedstawicieli przedsiębiorców, którzy przybyli na rocznicowe posiedzenie Senatu.
W wystąpieniu otwierającym uroczystość rektor UŁ przypomniała początki uczelni, sięgające czasów Wolnej Wszechnicy Polskiej – bastionu postępowej myśli przedwojennej Polski, utworzonej w Łodzi w 1928 roku. Podkreśliła, że dziś Uniwersytet Łódzki to społeczność akademicka licząca prawie 30 tysięcy osób, uczelnia jest członkiem UNIC, jednego z ważnych sojuszy uniwersytetów europejskich, a wraz z uczelniami publicznymi w Łodzi tworzy Łódzkie Partnerstwo Akademickie.
Rektor UŁ mówiła również o misji uczelni, jaką jest – w myśl motta UŁ: Veritas et Libertas – „dążenie do prawdy, walka o prawdę, stawnie w prawdzie, wolność słowa, wolność dyskusji akademickiej”.
Bo, jak przestrzega mistrz Kotarbiński, pierwszy wspaniały rektor UŁ, filozof: Kłamstwem niekiedy można zajść daleko, ale nigdy nie można wrócić. Motto Veritas et Libertas obowiązuje na UŁ nas wszystkich: studentów, doktorantów, pracowników naukowych, a także laureatów doktoratów honoris causa
– mówiła rektor UŁ
Następnie, z okazji 79. rocznicy utworzenia UŁ prof. Elżbieta Żądzińska życzyła wszystkim, aby wartości uczelni: prawda, wolność, szacunek i odwaga były zawsze dla jej społeczności niewzruszonym drogowskazem.
W części uroczystości poświęconej wręczeniu doktoratu honoris causa laudację na cześć dr. hab. Adama Bodnara, prof. Uniwersytetu SWPS, wygłosił promotor jego doktoratu prof. dr hab. Krzysztof Skotnicki z Wydziału Prawa i Administracji UŁ. Podkreślał, że olbrzymie znaczenie w dorobku naukowym laureata mają badania, których celem jest zapobieżenie wykluczeniu i dyskryminacji społecznej oraz ochrona wszystkich mniejszości. A jest to problematyka szczególnie zbieżna z wartościami, którymi kieruje się społeczność Uniwersytetu Łódzkiego.
Adam Bodnar jako jeden z pierwszych podjął badania nad tzw. mową nienawiści, wyraźnie podkreślając, iż musi być ona rozpatrywana przy uwzględnieniu pamięci o najbardziej tragicznych wydarzeniach XX wieku. Jak widać, w prowadzonych badaniach nie unika on trudnych pytań dotyczących jak najbardziej aktualnych problemów życia społeczno-politycznego. Wyraźnie podkreślając, iż musi być ona rozpatrywana przy uwzględnieniu pamięci o najbardziej tragicznych wydarzeniach XX wieku. Wiele z prac prof. Adama Bodnara ukazywało z wyprzedzeniem zagrożenia, jakie dla wolności i praw człowieka oraz pozycji jednostki niesie postęp technologiczny
– mówił prof. Krzysztof Skotnicki.
Promotor podkreślał, że wielką umiejętnością prof. Adama Bodnara, zasługującą na szczególne uznanie społeczności Uniwersytetu Łódzkiego, jest łączenie zainteresowań naukowych problematyką wolności i praw człowieka z pracą społeczną na rzecz ich ochrony. W całej pełni odpowiada to wartości, którą kieruje się Uniwersytet Łódzki w swoich działaniach, a którą jest dzielenie się z innymi swoimi doświadczeniami i wiedzą.
Według prof. Krzysztofa Skotnickiego, Adam Bodnar jako prawnik konstytucjonalista miał i ma świadomość, że prawa i wolności człowieka stają się fikcją, jeżeli nie ma ich ochrony, a ta jest możliwa tylko w państwie, którego podstawą funkcjonowania są przede wszystkim zasada trójpodziału władzy i prawo do niezależnego sądu, w którym orzekają niezawiśli i bezstronni sędziowie. Stąd jego wielkie zaangażowanie w walce o praworządność w Polsce oraz krytyka zmian dokonywanych w sądownictwie, jak i wystąpienia w obronie wolności słowa i wolności mediów. Wymagało to dużej odwagi, jako że spotykało się z negatywną oceną przedstawicieli władzy, jak i niektórych środowisk, zwłaszcza prawicowych i konserwatywnych, oraz wyrażało się i niestety nadal wyraża w hejcie, któremu jest tak bardzo przeciwny i o którym pisze jako naukowiec.
Motto Uniwersytetu Łódzkiego brzmi „Veritas et Libertas”. Prawda i wolność to nasz etos akademicki rozumiany jako poszukiwanie i obrona prawdy oraz wolności badań naukowych i swoboda dyskusji akademickiej. Ale powinno to przyświecać nam również w innych obszarach aktywności społecznej czy publicznej. W innym fragmencie dokumentu „Wartości, którymi kieruje się społeczność Uniwersytetu Łódzkiego” powiedziane jest: „Uniwersytet Łódzki uprawia rzetelną i odpowiedzialną naukę. «Dobra robota» kształtuje podstawy dla zrównoważonego rozwoju i angażuje społeczność. Tym, co czyni naszą pracę dobrą jest wytrwałość w podejmowaniu świadomego wysiłku, który zapewni lepsze warunki do życia kolejnym pokoleniom”. I dalej w tym dokumencie czytamy „Siłą Uniwersytetu Łódzkiego jest różnorodność. Fundamentami naszych działań są szacunek i zrozumienie dla odmiennych opinii i postaw, a także otwartość kulturowa i światopoglądowa tolerancja”. Profesor Adam Bodnar wielokrotnie dał wyraz temu, iż te wartości podziela, a kiedy są zagrożone, potrafi je chronić i o nie walczyć. Godność człowieka, jego wolność i prawa, jak i ich ochrona oraz praworządność mają dla społeczności Uniwersytetu Łódzkiego znaczenie szczególne i tym kierujemy się w nauce, ale i w życiu codziennym. Są to również wartości wyznawane przez Profesora Adama Bodnara, co jest widoczne w Jego działalności naukowej, społecznej i publicznej i wkładzie, jaki wniósł w Polsce i w Europie w obronę idei demokratycznego państwa prawa i ochronę praw jednostki. Dlatego też widzimy go wśród nas i przyjmujemy do naszego grona
– zakończył laudację prof. Krzysztof Skotnicki.
Po odczytaniu i wręczeniu dyplomu doktoratu honoris causa dr hab. Adamowi Bodnarowi, prof. Uniwersytetu SWPS, laureat nie krył wzruszenia, dziękując za przyznanie tego najwyższego zaszczytu, jakim naukowca może obdarzyć wspólnota akademicka. Wyraził też wdzięczność prof. Krzysztofowi Skotnickiemu za inicjatywę, podjęcie trudu i przeprowadzenie całego procesu. Podziękował też za laudację, podczas słuchania której, jak stwierdził, nie poznawał samego siebie. Recenzentom podziękował za wspaniałą ocenę swojego dorobku.
W swym wykładzie, jaki wygłosił po odebraniu doktoratu honoris causa, dr hab. Adam Bodnar wyszedł od tezy sformułowanej w 2008 roku przez Lawrence’a Helfera, jednego z najbardziej znanych teoretyków zajmujących się prawami człowieka. Badacz ów stwierdził wówczas, że obowiązywanie europejskiej konwencji praw człowieka zależy od zakorzenienia tej umowy w krajowym porządku prawnym. Zakorzenienie owo nie może być brane pod uwagę bez uwzględnienia społecznego kontekstu.
Niedawno uświadomiłem sobie, że owo zakorzenienie wartości demokratycznych, umów międzynarodowych oraz prawa unijnego miało decydujące znaczenie dla przemian, które nastąpiły w Polsce pod koniec 2023 roku. W latach 2015-2023 doszło do erozji wartości demokratycznych, podważone zostały podstawowe zasady państwa prawa oraz demokracji konstytucyjnej, naruszane były na masową skalę prawa człowieka, co spotkało się z gwałtownym protestem społeczeństwa obywatelskiego
– mówił dr hab. Adam Bodnar, prof. Uniwersytetu SWPS.
Zdaniem laureata sprzeciw ów, który przybierał najróżniejsze formy, nie wynikał tylko z ludzkich charakterów, odwagi, determinacji, wiary w państwo demokratyczne, ale miał swoje podwaliny instytucjonalne, naukowe i społeczne wynikające z tego, że w latach od 1989 roku do 2015 roku Polska była stopniowo zakorzeniana w systemie wartości demokratycznych, europejskich. Zakorzenienie to dotyczyło również norm prawnych osadzonych w systemie społecznym naszego kraju, co w efekcie nie pozwoliło na destrukcję systemu prawnego w Polsce.
Kiedy nad naszymi głowami wiszą potężne chmury, kiedy każdego dnia ze wschodu mogą nadciągnąć wichury, to tym bardziej drzewa unijnej wspólnoty muszą mieć mocne wsparcie społeczne, ich korzenie musza sięgać naprawdę głęboko, tworząc nierozerwalną się współpracy i zaufania, opierających się na tych samych wartościach – wartościach konstytucyjnych i europejskich
– kończył swój wykład doktor honoris causa UŁ.
Po nagrodzonym długimi oklaskami wystąpieniu doktora honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego osobom i przedstawicielom instytucji szczególnie zasłużonych dla uczelni wręczono medale Uniwersytetu Łódzkiego „Universitatis Lodziensis Amico (Przyjaciel UŁ)” oraz „Universitas Lodziensis Merentibus”.
Uhonorowani medalami „Universitatis Lodziensis Amico (Przyjaciel UŁ)”
Uhonorowani medalami „Universitas Lodziensis Merentibus”
Uroczyste posiedzenie Senatu UŁ z okazji 79. rocznicy powołania uczelni zakończyło odśpiewanie przez Chór Uniwersytetu Łódzkiego Gaude Mater Polonia.
Redakcja: Centrum Komunikacji i PR UŁ
Zdjęcia: Maciej Andrzejewski, CKiPR UŁ